Ruter Wi-Fi zwykle jest centralnym punktem domowej sieci. Warto zadbać o jego poprawną konfigurację – dzięki temu nasza sieć będzie działać wydajniej i stabilniej, będzie też bezpieczniejsza.

Popularność sieci bezprzewodowych w naszych domach wynika wprost z wygody użytkowania tego rozwiązania. Kupujemy ruter, podłączamy kabel lub modem od operatora internetowego i gotowe. Nie ma przy tym znaczenia, czy internet mamy z Orange (dawna Neostrada), czy łącze z kablówki, czy też od innego operatora, na przykład komórkowego z dostępem przez LTE. Wielu producentów maksymalnie upraszcza procedurę wstępnej konfiguracji rutera, głównie dlatego, by nabywca urządzenia jak najszybciej mógł cieszyć się ze swojej nowej, domowej sieci bezprzewodowej. Szybko nie zawsze znaczy jednak dobrze. Dlatego warto trochę w ustawieniach rutera podłubać.

Konfigurowanie rutera – zasady ogólne

Zanim przejdziemy do przykładów pokazujących konfigurację ruterów popularnych w Polsce marek, warto poznać kilka ogólnych zasad.

1. Potrzebujesz tylko przeglądarki

Ustawianie parametrów pracy i konfigurowanie różnych funkcji rutera sieci bezprzewodowej odbywa się najczęściej za pośrednictwem specjalnego adresu IP, przekierowującego do strony z panelem administracyjnym danego rutera. Ten panel administracyjny to nic innego jak strona internetowa, której wszystkie zasoby znajdują się w pamięci wewnętrznej rutera. Oznacza to, że aby móc konfigurować ruter we własnej sieci, potrzebujemy do tego dowolnego znajdującego się w niej komputera i dowolnej przeglądarki WWW. Żadne dodatkowe oprogramowanie nie jest potrzebne.

2. Zmień ustawienia fabryczne

Każdy ruter jest prekonfigurowany fabrycznie. Producent ustawia w nim domyślne parametry pracy, dotyczy to również fabrycznego loginu administracyjnego i hasła. Problem w tym, że fabryczne loginy i hasła są powszechnie znane. Jeżeli ich nie zmienimy, każdy odpowiednio zdeterminowany haker (czy choćby złośliwy sąsiad posiadający odpowiednią wiedzę – wcale nie za dużą) będzie mógł przejąć kontrolę nad ruterem po złamaniu zabezpieczeń sieci Wi-Fi.

3. Dbaj o aktualizacje oprogramowania rutera

Ruter, jak każdy inny sprzęt, działa, opierając się na oprogramowaniu wewnętrznym. Oprogramowanie to, jak każde, może zawierać luki. Niezaktualizowany ruter to zaproszenie dla hakerów. Dlatego warto co jakiś czas logować się do panelu administracyjnego rutera i sprawdzać, czy jego producent nie udostępnił aktualizacji firmware’u. 

4. Nie udostępniaj danych logowania do sieci osobom postronnym

Domowa sieć Wi-Fi powinna służyć tylko domownikom. A jeżeli przyjdą znajomi i będą chcieli uzyskać dostęp do naszej sieci, warto ustawić w ruterze niezależną sieć dla gości, a nie podawać identyfikator i hasło dostępowe do naszej sieci głównej. 

Wiele współczesnych ruterów oferuje możliwość utworzenia drugiej sieci gościnnej o innym poziomie zabezpieczeń. Sposób ustawiania takiej sieci został opisany w dalszej części poradnika.

5. Wykorzystaj potencjał posiadanego urządzenia

Funkcje współczesnych ruterów znacznie wykraczają poza zwykłe udostępnianie łącza internetowego. Obecnie domowy ruter Wi-Fi można wykorzystać również jako sieciową pamięć masową (po podłączeniu do niego na przykład dysku USB) czy serwer druku. W dalszej części poradnika przeczytamy, jak zmienić ruter w serwer multimedialny.

Ponieważ różni producenci oferują różnie wyglądające panele administracyjne ruterów, we wskazówkach w dalszej części poradnika przedstawiono panele różnych producentów. Nie znaczy to oczywiście, że daną funkcję można zrealizować wyłącznie w prezentowanym urządzeniu konkretnej marki, większość ruterów dysponuje wszystkimi pokazywanymi tu ustawieniami.

Ustawienia domowej sieci Wi-Fi na przykładzie panelu administracyjnego rutera ASUS

W nowoczesnym ruterze mamy do dyspozycji wiele przydatnych funkcji, które mają wpływ na jakość, stabilność i wydajność domowej sieci bezprzewodowej. Poznajmy je na przykładzie panelu administracyjnego w ruterach ASUS. Dostęp do panelu uzyskujemy po wpisaniu w przeglądarce adresu IP: 192.168.1.1. Zakładając, że dopiero konfigurujemy sieć bezprzewodową, należy komputer, z którego korzystamy, połączyć z ruterem kablem sieciowym.

1. Po zalogowaniu się do panelu administracyjnego (hasło domyślne podawane jest w instrukcji obsługi rutera) widoczna jest mapa sieci. Zacznijmy od zdefiniowania dwóch sieci Wi-Fi działających w pasmach 2,4 GHz oraz 5 GHz. W sekcji System status na karcie 2.4GHz wprowadzamy nazwę domowej sieci Wi-Fi , następnie z rozwijalnej listy wybieramy najsilniejsze obecnie dostępne szyfrowanie WPA2-Personal oraz AES i wprowadzamy klucz – hasło, które będzie chronić dostępu do naszej sieci. Czynności te powtarzamy dla drugiego pasma po przejściu na kartę 5GHz.

2. Jeżeli często gramy online, można tak skonfigurować ruter, by ruch związany z pakietami danej gry był traktowany priorytetowo. W nowoczes­nych ruterach umożliwiają to ustawienia QoS (Quality of Service). W przypadku ruterów ASUS znajdziemy je po wybraniu z menu po lewej stronie opcji Menadżer ruchu.

Standardowo funkcje QoS działają w trybie automatycznym, w którym najczęściej najwyższy priorytet dostępu do wydajności łącza ma internetowa przeglądarka i protokół HTTPS. 

3. Chcąc dodać regułę dla konkrentej gry online, na przykład League of Legends, należy przełączyć Menadżera ruchu z trybu automatycznego i wybrać z listy rozwijalnej Priorytet definiowany przez użytkownika. Następnie z listy rozwijalnej w kolumnie Service Name wybieramy nazwę gry, której chcemy przyznać priorytetowy dostęp do łącza. A w kolumnie Priority ustawiamy najwyższy priorytet. Analogicznie możemy postąpić z innymi usługami. Oczywiście należy pamiętać, że przyznawanie najwyższego priorytetu wielu usługom nie ma sensu. Warto to robić jedynie dla niewielu wybranych aplikacji i usług.

4. Rodzice, którzy obawiają się o to, że ich dzieci będą zbyt długo używać internetu, mogą skorzystać z oferowanej w oprogramowaniu ruterów funkcji kontroli rodzicielskiej. W ruterach ASUS odpowiednie funkcje znajdziemy po kliknięciu w menu na przycisk Kontrola rodzicielska.

5. Po wywołaniu panelu kontroli rodzicielskiej aktywujemy przełącznik Enable Parental Control, a następnie z listy Nazwa klienta wybieramy urządzenie, które chcemy kontrolować (czyli komputer lub smartfon dziecka), a potem klikamy na symbol w kolumnie Add/Delete. Gdy w tabeli pojawi się dodana pozycja, klikamy na kolumnę Zarządzanie czasem. 

6. Po kliknięciu zobaczymy tabelę z przedziałami godzin i dni tygodnia. Klikając na odpowiednie pola, definiujemy, kiedy dane urządzenie (komputer lub smartfon dziecka) będzie miało dostęp do sieci.

Sieć dla gości i sprawdzenie aktualizacji na przykładzie rutera TP-Link

Jeżeli odwiedzają nas znajomi, którzy potrzebują skorzystać z dostępu do internetu, podawanie im hasła dostępowego do głównej, domowej sieci Wi-Fi jest złym pomysłem. We współczesnych ruterach istnieje rozwiązanie tego problemu – możliwość utworzenia niezależnej sieci Wi-Fi dla gości. Oto jak tego dokonać za pomocą panelu konfiguracyjnego ruterów TP-Link na przykładzie modelu TP-Link Archer C7. A w drugiej części wskazówki przeczytamy, jak aktualizować oprogramowanie rutera

Ustawianie sieci dla gości

1. Panel konfiguracyjny ruterów TP-Link wygląda zupełnie inaczej od wcześniej wymienionego Asusa, ale to głównie kwestia estetyczna, gdyż opcje w oprogramowaniu każdego rutera są podobne. Również dostęp uzyskujemy podobnie – wpisując adres IP rutera w pasku adresowym przeglądarki internetowej. W przypadku ruterów TP-Link funkcja konfigurowania gościnnej sieci Wi-Fi znajduje się w bocznym menu panelu administracyjnego jako jedna z głównych opcji tego menu. Aby ustawić sieć dla gości, klikamy na ten właśnie element.

2. Po wybraniu z bocznego menu Sieć dla gości w centralnej części panelu zobaczymy opcje konfiguracyjne gościnnego Wi-Fi. Jeżeli goście potrzebują po prostu dostępu do internetu umożliwiającego zwykłe surfowanie po stronach WWW, nie ma potrzeby aktywowania pól wyboru Pozwól gościom na komunikację między sobą, a tym bardziej nie należy uaktywniać pola Pozwól gościom na dostęp do sieci lokalnej. 

3. W naszym przykładzie ruter TP-Link Archer C7 komunikuje się w dwóch zakresach radiowych sieci Wi-Fi: w paś­mie 2,4 GHz oraz w paśmie 5 GHz. Za pomocą panelu administracyjnego rutera możemy utworzyć dwie sieci Wi-Fi dla gości, z których każda będzie działać w odrębnym z tych dwóch pasm. Nazwę (identyfikator SSID) pierwszej gościnnej sieci działającej w paśmie 2,4 GHz wprowadzamy w pole Nazwa sieci bezprzewodowej (SSID): widoczne pod napisem Sieć bezprzewodowa 2,4 GHz. Analogicznie postępujemy w przypadku sieci 5 GHz. Dla obu sieci ustawiamy hasło dostępowe, które musi być inne niż hasło do naszej głównej domowej sieci bezprzewodowej. Kliknięcie na przycisk Zapisz powoduje zapisanie zmian w konfiguracji rutera – od tej pory znajomi będą mogli skorzystać z internetu w naszym domu i jednocześnie nie uzyskają dostępu ani do naszej domowej sieci, ani do naszych prywatnych zasobów.

Sprawdzenie aktualizacji oprogramowania rutera

1. Aby uzyskać dostęp do ustawień związanych z aktualizacją oprogramowania ruterów TP-Link, należy najpierw w panelu administracyjnym aktywować ustawienia zaawansowane. Klikamy na kartę Zaawansowane. Domyślnie ruter wyświetli ekran Stan, na którym wyświetlone są aktualne parametry sieci, internetu i podłączonych urządzeń. Aby przejść do opcji związanych z aktualizacją, należy w bocznym menu wybrać pozycję Narzędzia systemowe.

2. Po kliknięciu w menu na Narzędzia systemowe rozwinie się lista i zobaczymy pozycje. Jedną z nich jest element o nazwie Aktualizacja firmware – na niego właśnie powinniśmy kliknąć.

3. W oknie panelu administracyjnego rutera zobaczymy ekran z opcjami aktualizacyjnymi. W górnej części wyświetlane są informacje na temat aktualnie zainstalowanej wersji firmware’u. W sekcji Aktualizacja w trybie online widoczny jest przycisk Sprawdź dostępne aktualizacje. Gdy na niego klikniemy, ruter połączy się z serwerem aktualizacyjnym producenta. W przypadku wykrycia nowszej wersji oprogramowania możliwe będzie przeprowadzenie aktualizacji automatycznej. Oprócz tego istnieje jeszcze możliwość aktualizacji ręcznej. W tym celu należy wcześniej pobrać plik firmware’u właściwego dla konkretnego modelu rutera, a następnie w panelu konfiguracyjnym rutera wskazać ten plik (przycisk Przeglądaj). Po wskazaniu klikamy na przycisk Aktualizuj.

Uwaga! Procesu aktualizacji firmware’u rutera nie można przerwać – może to grozić całkowitą utratą dostępu do rutera (konieczne będzie oddanie urządzenia do serwisu).

Ruter Wi-Fi jako serwer multimedialny

Większość obecnie dostępnych ruterów może również funkcjonować jako domowe serwery plików czy NAS-y (Network Attached Storage), czyli pamięć masowa dostępna przez sieć lokalną. Wystarczy, że do gniazda USB w ruterze podłączymy na przykład przenośny dysk twardy USB. Konfigurację funkcji NAS w ruterze poznamy na przykładzie rutera AVM Fritz!Box 6840 LTE.

1. Zaczynamy od podłączenia dysku USB do gniazda USB w ruterze. Następnie w przeglądarce internetowej wprowadzamy adres IP panelu administracyjnego rutera (w przypadku naszego rutera był to adres 192.168.178.1). Już na głównym ekranie panelu administracyjnego systemu Fritz!OS (oprogramowanie wewnętrzne w ruterach AVM), w sekcji Przyłącza powinniśmy zobaczyć wpis USB i połączono , co oznacza, że dysk USB podłączony do rutera został przez niego wykryty.

2. Dostęp do zasobów zapisanych na dysku podłączonym do rutera możemy uzyskiwać na co najmniej dwa sposoby – poznajmy najprostszy. Standardowo w ruterach AVM jest funkcja mediaserwera – każdy podłączony do USB zasób pamięci (dysk) może być indeksowany przez ruter, a jego zawartość będzie dostępna poprzez mediaserwer. W tym celu należy w panelu konfiguracyjnym rutera przejść do menu Sieć domowa i podmenu Mediaserwer. Następnie po prawej stronie panelu upewniamy się, że zaznaczone jest pole wyboru Mediaserwer aktywna. W sekcji Źródła danych medialnych w sieci domowej sprawdzamy, czy zaznaczona jest opcja przy nazwie podłączonego dysku (w naszym przykładzie jest to Seagate-USB3-0Cable-01). Klikamy na Zastosuj.

3. Aby uzyskać dostęp do danych na dysku przez funkcję mediaserwera, wystarczy otworzyć okno Eksploratora na komputerze podłączonym do domowej sieci. W oknie Ten komputer, w sekcji Lokalizacje sieciowe powinniśmy zobaczyć element AVM FRITZ!Mediaserver.

Przeglądanie zasobów w mediaserwerze wygląda inaczej niż w Eksploratorze. Mediaserwer indeksuje pliki według typów, po otwarciu jego okna zobaczymy foldery: Filmy, Obrazy, Muzyka itp. W tych folderach są pliki danego typu wykryte na podłączonym do rutera dysku, bez względu na to, w jakim folderze są na tym dysku zapisane. Udostępniony dysk będzie widoczny nie tylko dla każdego komputera w domowej sieci, ale też dla innych urządzeń, takich jak smart TV połączony z domową siecią, sprzęt audio z Wi-Fi itp.