Komputery – jak to z maszynami bywa – czasem zaczynają szwankować. Przyczyna problemów niekiedy jest oczywista, często jednak jej rozpoznanie nie jest możliwe bez pomocy odpowiedniego programu diagnostycznego. 

Dobrze jest też profilaktycznie kontrolować temperaturę i inne parametry pracy podzespołów. Dlatego nawet jeśli aktualnie wszystko działa tak jak trzeba, warto mieć pod ręką na wszelki wypadek kilka takich aplikacji.

Monitorowanie pracy podzespołów komputera

W zidentyfikowaniu problemu z komputerem pomoże nam aplikacja do monitorowania parametrów pracy podzespołów – HWMonitor. Program wyświetla w formie drzewa wykryte podzespoły i ich elementy. Dla każdego z nich prezentuje zestaw właściwości. A przy każdej z nich pokazuje trzy wartości. Pierwsza  jest na bieżąco aktualizowana – to obecny stan parametru. Pozostałe dwie to wartości minimalne i maksymalne.

Dobrze jest włączyć program i przez pewien czas normalnie korzystać z komputera. Pozwoli to nam na sprawdzenie, jak kształtują się wartości krańcowe. Aby na nowo rozpocząć wyznaczanie wartości minimalnych i maksymalnych, wystarczy, że z menu głównego programu rozwiniemy pozycję View i wybierzemy opcję Clear Min/Max.

Dodatkowo, wyniki monitorowania możemy zapisać do pliku tekstowego – może to być przydatne, jeśli chcielibyśmy za jakiś czas porównać otrzymywane wyniki z nowymi. W tym celu z menu głównego rozwijamy pozycję File i wybieramy opcję Save Monitoring data. Otrzymamy plik tekstowy, który zawiera opisy danych z poszczególnych właściwości. 

Każdy sprzęt elektroniczny przystosowany jest do pracy w konkretnej temperaturze. Przekroczenie wartości krytycznej może skutkować nieodwracalnym uszkodzeniem układu. Optymalne i krytyczne temperatury pracy określane są zawsze dla konkretnego modelu – informacje znajdziemy na przykład na stronie producenta sprzętu. W wypadku kart graficznych krytyczna temperatura to 86–110 stopni Celsjusza, dla procesorów – około 100 stopni Celsjusza. W wypadku procesorów starajmy się nie przekraczać 80–85 stopni, gdyż przy dłuższej eksploatacji z tak wysoką temperaturą żywotność sprzętu znacząco spada. HWMonitor wyświetla między innymi informacje o temperaturze – dla procesora z uwzględnieniem temperatury poszczególnych rdzeni. 

Zamiennie: HWiNFO – specjalistyczne narzędzie diagnostyczne do rozpoznawania sprzętu w komputerze i monitorowania parametrów jego pracy. Wyświetla szczegółowe dane techniczne wszystkich podzespołów.

Diagnostyka wybranych podzespołów komputera

Diagnostyka dysku twardego

CrystalDiskMark pozwala na wielopłaszczyznowe testy prędkości zapisu oraz odczytu danych na dysku twardym. Po uruchomieniu programu mamy możliwość wybrania liczby testów do wykonania – pierwsza rozwijana lista , porcji danych, jaka będzie testowana – druga rozwijana lista oraz docelowej partycji, którą chcemy przetestować – trzecia lista. Po wybraniu opcji rozpoczynamy test – przycisk All uruchomi wszystkie cztery rodzaje testów – i czekamy na jego zakończenie.

Przedstawione liczby są wynikami średnimi z określonej przez nas liczby pomiarów. Każdy wynik mówi o prędkości zapisu lub odczytu danych. Im sprawniej działa nasz dysk – tym prędkość powinna być większa. Jeśli mamy w naszym komputerze kilka dysków twardych, możemy w ten sposób porównać ich działanie. Domyślnie wielkość testowanej porcji danych to 1 GB. Warto jednak sprawdzić wydajność swojego dysku, biorąc pod uwagę także małe porcje danych, na przykład 50 MB. Rozwijając menu Plik i klikając na Zapisz, możemy zapisać zebrane dane w pliku tekstowym. 

Raport o podzespołach

AIDA64 Extreme nie jest programem darmowym. Jest aplikacją płatną, jednak dostępną jako 30-dniowy trial, co pozwala skorzystać z jej możliwości. Program ten łączy funkcje narzędzi do identyfikacji zasobów sprzętowych, do testowania ich stabilności i wydajności, a także do sprawdzania konfiguracji systemu i zainstalowanego oprogramowania. Może też generować raporty.

1. Klikamy na ikonę Raport w górnym menu programu. Otwarte zostanie okno kreatora – przez kolejne okna przechodzimy, klikając na Dalej.

2. Wybieramy szablon zawartości raportu. Jeśli chcemy uzyskać raport o konkretnym komponencie komputera, klikamy na Sam zdecyduję, które strony.

3. Aby określić temat raportu, wybieramy z drzewa w kreatorze podzes­poły, urządzenia peryferyjne czy oprogramowanie, które ma być uwzględnione. Raport może dotyczyć wielu elementów jednocześnie.

4. Decydujemy o formacie dla pliku wynikowego z raportem (TXT lub HTML). Jeśli wybierzemy HTML, narzędzie daje nam możliwość wygodnej nawigacji po dokumencie. 

Raport o bibliotekach

W systemie operacyjnym znajduje się wiele bibliotek DLL, które odpowiadają za przechowywanie funkcji programów. Są to biblioteki współdzielone – wiele programów może korzystać z jednej biblioteki. Często jednak biblioteki są instalowane tylko po to, aby skorzystał z nich jeden program. Po odinstalowaniu takiego programu biblioteka ciągle pozostaje w systemie.

Jeśli stworzymy raport dotyczący systemu operacyjnego, możemy w nim przejść do plików DLL, aby zobaczyć listę zainstalowanych bibliotek.

Zamiennie: CrystalDiskInfo – narzędzie diagnostyczne do monitorowania parametrów dysków twardych (HDD, SSD), zarówno tych podłączonych bezpośrednio do płyty głównej, jak i zewnętrznych na USB. Prezentuje podstawowe informacje o dyskach, na bieżąco wyświetla ich temperaturę i status zdrowia (S.M.A.R.T.).

Identyfikacja sprzętu

Kiedy uda nam się już zdiagnozować problem z konkretnym podzespołem, aby go rozwiązać, często musimy poznać dokładną charakterystykę danego urządzenia. Tu z pomocą przychodzi nam Speccy. Aplikacja ta służy do identyfikacji sprzętu w naszym komputerze. Program dostarcza szczegółowych informacji na temat procesora (nazwa, rodzina, cache, częstotliwość pracy każdego z rdzeni itp.), pamięci RAM w każdym ze slotów (producent, typ, rozmiar, częstotliwość, a nawet data produkcji czy numer partii – jeśli są możliwe do odczytu), płyty głównej, kart graficznej i dźwiękowej, monitora, dysku twardego, napędów optycznych i zainstalowanego systemu operacyjnego.

Program po uruchomieniu zbiera dane, które potem możemy odczytać w jego oknie po wybraniu tematu z listy po lewej stronie. Speccy sprawdza się doskonale przy odczytywaniu parametrów pracy i jednoczesnym określaniu tego, czy są one prawidłowe. Aby sprawdzić stan atrybutów pracy dysku twardego, przechodzimy do grupy Nośniki, w niej z opcji Dyski Twardewybieramy nasz dysk, a następnie S.M.A.R.T., a także Atrybuty S.M.A.R.T. Zobaczymy tabelę. Ostatnia kolumna tabeli – Stan – pozwala określić, czy wartości dla danego parametru są poprawne, czy nie.